ECDL moduł1 - Oprogramowanie (software)

Oprogramowanie (software)

Inaczej program komputerowy, aplikacja. Jest to całość informacji w postaci zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do realizacji wyznaczonych celów. Chronione jest przez prawo autorskie.

Oprogramowanie dzieli się ze względu na przeznaczenie:

• oprogramowanie systemowe – realizujące funkcje konieczne dla działania systemu komputerowego, m.in. systemy operacyjne
• oprogramowanie do tworzenia oprogramowania
• biblioteki programistyczne – oprogramowanie do wykorzystania przez inne programy
• oprogramowanie użytkowe – mające bezpośredni kontakt z użytkownikiem i realizujące usługi dla tego użytkownika za pomocą aplikacji [1].

Przykład graficznego interfejsu systemu operacyjnego wraz z uruchomionym oprogramowaniem

Działanie systemów operacyjnych i ich przykłady

System operacyjny (ang. skrót OS Operating System) – oprogramowanie zarządzające sprzętem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.

W celu uruchamiania i kontroli zadań użytkownika system operacyjny zajmuje się:

• planowaniem oraz przydziałem czasu procesora poszczególnym zadaniom,
• kontrolą i przydziałem pamięci operacyjnej dla uruchomionych zadań,
• dostarcza mechanizmy do synchronizacji zadań i komunikacji pomiędzy zadaniami,
• obsługuje sprzęt oraz zapewnia równolegle wykonywanym zadaniom jednolity, wolny od interferencji dostęp do sprzętu.

Dodatkowe przykładowe zadania, którymi może ale nie musi zajmować się system operacyjny to:

• ustalanie połączeń sieciowych
• zarządzanie plikami.

Schematyczna budowa systemu komputerowego

Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne (GUI) ułatwiające komunikacje maszyny z użytkownikiem.

Przyjęto podział na trzy główne elementy budowy systemu operacyjnego:

• jądro systemu wykonujące i kontrolujące ww. zadania.
• powłoka – specjalny program komunikujący użytkownika z systemem operacyjnym (np. cmd.exe w Windows, Eksplorator w Windows),
• system plików – sposób zapisu struktury danych na nośniku, np. NTFS czy FAT32 [2].

Najbardziej znane systemy operacyjne:

• DOS, Windows 95, 98, NT, 2000, XP, Vista, Seven
• OS/2
• MacOS
• Unix , w tym dystrybucje Linuxa (Slackware, Redhat, Suse, Debian, Ubuntu, Mandriva)

Identyfikacja działania niektórych rodzajów oprogramowania użytkowego

Przykłady oprogramowania użytkowego:

• edytory tekstu (np. Microsoft Word, OpenOffice Writer)
• arkusze kalkulacyjne (np. MS Excel, OO Calc)
• bazy danych (np. MS Access, OO Base)
• programy do prezentacji (np. MS PowerPoint, OO Impress)
• programy do obsługi poczty elektronicznej (Outlook Express, MS Outlook, Windows Mail, Mozilla Thunderbird)
• przeglądarki internetowe (Internet Explorer, Mozilla Firefox, Opera)
• edytory zdjęć (Picasa, IrfanView, XnView)
• gry komputerowe

Procesor tekstu - zaawansowany edytor tekstowy umożliwiający oprócz edycji czystej zawartości tekstowej, także formatowanie tekstu, czyli nadanie mu odpowiedniej szaty typograficznej (np. stosowanie krojów pisma, ustalanie łamów, regulacja świateł itd.), stosowanie różnych kolorów, łączenie tekstu z grafiką, a jednocześnie określenie formatu papieru, na którym dany dokument ma być wydrukowany. Aby to wszystko było możliwe do wykonania w praktyce, edycja odbywa się w trybie WYSIWYG (czyli na ekranie monitora prezentowane są efekty wprowadzanych zmian wyglądu, i jednocześnie jest to wygląd dokumentu taki sam, jak po wydrukowaniu) [3].

Arkusz kalkulacyjny to program komputerowy przedstawiający dane, głównie liczbowe, w postaci zestawu dużych tabel dwuwymiarowych, pozwalający na automatyczną obróbkę tych danych oraz na prezentację ich w różny sposób. Popularny program stosowany w księgowości oraz w biurze. Najważniejszym narzędziem arkusza kalkulacyjnego są funkcje (matematyczne, statystyczne, daty i czasu, finansowe, bazodanowe, logiczne), za pomocą których wprowadzone do arkusza dane są automatycznie przetwarzane. Możliwe jest także tworzenie różnego rodzaju symulacji. Za pomocą arkusza kalkulacyjnego można także wizualizować dane, prezentując je w postaci wykresów (kolumnowych, słupkowych, kołowych, liniowych, warstwowych itd.), które pozwalają łatwiej zorientować się we wzajemnych zależnościach i tendencjach. W zaawansowanych arkuszach kalkulacyjnych dostępne są również języki makropoleceń i języki programowania, przetwarzanie danych [4].

Rozwiązania zwiększające komfort pracy z komputerem

• 

  System Windows oferuje programy ułatwiające dostęp

• 

  Klawiatura ekranowa

• 

  Zastosowanie Lupy

System operacyjny Windows XP oferuje trzy narzędzia, których zdaniem jest ułatwienie pracy z systemem osobom niedowidzącym, niedosłyszącym lub z problemami motorycznymi.

Klawiatura ekranowa Osoby mające problemy motoryczne mogą skorzystać z klawiatury ekranowej.

Lupa Osoby niedowidzące moga przy pomocy programu Lupa powiększyć dowolny element na ekranie

Narrator Osoby niedowidzące i niewidome mogą korzystać z programu Narrator, który odczytuje tekst z ekranu. Dostępny jest tylko w anglojęzycznej wersji systemu [5].