Tekst źródłowy strony Linux Ubuntu - zarządzanie dyskami

__FORCETOC__

==Dyski w linuksie==

Linux postrzega urządzenia jako pliki, umieszczone sią z katalogu /dev. Pierwszy dysk widoczny jest jako /dev/sda (dysk sata) lub /dev/hda (dysk pata). Partycje oznaczane są dodatkowo liczbami, np. /dev/sda1. Od 1 do 4 są partycje podstawowe lub rozszerzone, od 5 dyski logiczne. Analogicznie drugi dysk będzie oznaczony /dev/sdb, a jego partycje otrzymają kolejne liczby.

==Program Dyski (GNOME Disk Utility)==

Przy pomocy Dasha uruchamiamy program Dyski.

[[Plik:ubuntudyski1.png]]

[[Plik:ubuntudyski2.png]]

Sformatujemy nowy dysk

[[Plik:ubuntudyski3.png]]

Wybieramy system plików, ustalamy etykietę, wybieramy między szybkim formatowanie a wolnym (nadpisuje zawartość, utrudniająć eentualne odzyskanie danych)

[[Plik:ubuntudyski4.png]]

[[Plik:ubuntudyski5.png]]

Musimy uwierzytelnić się jako administrator.

[[Plik:ubuntudyski6.png]]

Urządzenie nie jest jeszcze zamontowane.

[[Plik:ubuntudyski7.png]]

Urządzenie zostało zamontowane w /media/uczen/dane. Niestety nie utworzyliśmy tablicy partycji, dlatego widzimy /dev/sdb, a nie np. /dev/sdb1

[[Plik:ubuntudyski8.png]]

[[Plik:ubuntudyski9.png]]

==Gparted==

Program gparted jest edytorem partycji. Umożliwia wiele operacji, m.in tworzenie, usuwanie, sprawdzanie, bezstratną zmianę rozmiaru partycji. Natywnie do zarządzania dyskami w Ubuntu służy, wyżej wymieniony, GNOME Disk Utility. Gparted należy więc doinstalować.

Widzimy dysk sda

[[Plik:ubuntudyski10.png]]

Przeszliśmy na dysk sdb, jak widać nie posiada żadnych partycji. Nie ma również tablicy partycji.

[[Plik:ubuntudyski11.png]]

Utworzymy tablicę partycji.

[[Plik:ubuntudyski12.png]]

[[Plik:ubuntudyski13.png]]

Gdy posiadamy tablicę partycji możemy przejść do tworzenia partycji.

[[Plik:ubuntudyski14.png]]

Z całości dysku utworzymy jedną partycję podstawową z systemem plików ext4.

[[Plik:ubuntudyski15.png]]

Mamy zaplanowane 1 zadanie. Teraz potwierdzimy wykonanie.

[[Plik:ubuntudyski16.png]]

[[Plik:ubuntudyski17.png]]

[[Plik:ubuntudyski18.png]]

Jak widać poniżej partycja została stworzona. 

[[Plik:ubuntudyski19.png]]

Zmienimy teraz rozmiar partycji, aby założyć jeszcze jedną. Oczywiście mogliśmy od razu wybrać mniejszy rozmiar i zaoszczędzić sobie jednej operacji, ale tutaj po prostu sprawdzamy możliwości programu.

[[Plik:ubuntudyski20.png]]

[[Plik:ubuntudyski21.png]]

Dodamy drugą partycję podstawową.

[[Plik:ubuntudyski22.png]]

[[Plik:ubuntudyski23.png]]

Potwierdzamy operacje do wykonania.

[[Plik:ubuntudyski24.png]]

Jak widać poniżej mamy dysk sdb podzielony na dwie partycje podstawowe sdb1 oraz sdb2.

[[Plik:ubuntudyski25.png]]

==Podstawowe polecenia==

===fdisk -l===

Polecenie z opcją l wyświetla listę dysków i partycji

<pre>
uczen@linux:~$ sudo fdisk -l
[sudo] password for uczen: 

Dysk /dev/sda: 8589 MB, bajtów: 8589934592
głowic: 255, sektorów/ścieżkę: 63, cylindrów: 1044, w sumie sektorów: 16777216
Jednostka = sektorów, czyli 1 * 512 = 512 bajtów
Rozmiar sektora (logiczny/fizyczny) w bajtach: 512 / 512
Rozmiar we/wy (minimalny/optymalny) w bajtach: 512 / 512
Identyfikator dysku: 0x000cd8bc

Urządzenie Rozruch   Początek      Koniec   Bloków   ID  System
/dev/sda1   *        2048    14680063     7339008   83  Linux
/dev/sda2        14682110    16775167     1046529    5  Rozszerzona
/dev/sda5        14682112    16775167     1046528   82  Linux swap / Solaris

Dysk /dev/sdb: 1130 MB, bajtów: 1130628096
głowic: 255, sektorów/ścieżkę: 63, cylindrów: 137, w sumie sektorów: 2208258
Jednostka = sektorów, czyli 1 * 512 = 512 bajtów
Rozmiar sektora (logiczny/fizyczny) w bajtach: 512 / 512
Rozmiar we/wy (minimalny/optymalny) w bajtach: 512 / 512
Identyfikator dysku: 0x000507ec

Urządzenie Rozruch   Początek      Koniec   Bloków   ID  System
/dev/sdb1            2048     1026047      512000   83  Linux
/dev/sdb2         1026048     2207743      590848   83  Linux

</pre>

===df===

Polecenie <code>df</code> sprawdza wolną przestrzeń dyskową oraz pokazuje punkt montowania.

<pre>
uczen@linux:~$ df
System plików  1K-blocks   użyte dostępne %uż. zamont. na
/dev/sda1        7092728 3644820  3064576  55% /
none                   4       0        4   0% /sys/fs/cgroup
udev              503424       4   503420   1% /dev
tmpfs             102600     896   101704   1% /run
none                5120       0     5120   0% /run/lock
none              512992     152   512840   1% /run/shm
none              102400      52   102348   1% /run/user
/dev/sdb1         471512     828   434848   1% /media/d1
/dev/sdb2         565160     456   523348   1% /media/d2
</pre>

Z opcją -h pokazuje wolną przestrzeń w MB.

<pre>
uczen@linux:~$ df -h
System plików  rozm. użyte dost. %uż. zamont. na
/dev/sda1       6,8G  3,5G  3,0G  55% /
none            4,0K     0  4,0K   0% /sys/fs/cgroup
udev            492M  4,0K  492M   1% /dev
tmpfs           101M  896K  100M   1% /run
none            5,0M     0  5,0M   0% /run/lock
none            501M  152K  501M   1% /run/shm
none            100M   52K  100M   1% /run/user
/dev/sdb1       461M  828K  425M   1% /media/d1
/dev/sdb2       552M  456K  512M   1% /media/d2
</pre>

===free===

Polecenie <code>free</code> pokazuje użycie pamięci RAM oraz dysku wymiany SWAP.

<pre>
uczen@linux:~$ free
             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:       1025988     817896     208092       9872      45516     293384
-/+ buffers/cache:     478996     546992
Swap:      1046524          0    1046524
</pre>

===mount===

Polecenie <code>mount</code> służy do montowania urządzeń.

Poniżej przykład zamontowania urządzenia /dev/sdb1 w katalogu /media/uczen

<pre>
uczen@linux:~$ sudo mount /dev/sdb1 /media/uczen
</pre>

===umount===

Polecenie <code>umount</code> służy do odmontowywania urządzeń.

Poniżej przykład odmontowania urządzenia /dev/sdb1

<pre>
uczen@linux:~$ sudo umount /dev/sdb1
</pre>

==Plik /etc/fstab==

Fstab (skrót od ang. file systems table) - plik konfiguracyjny zawierający informacje na temat znajdujących się w systemie dysków twardych i ich partycji, oraz sposobu, w jaki mają być montowane.

Do pliku możemy dopisać urządzenia, które mają być montowane przy starcie systemu. Poniżej przykład pliku. Dwie ostatnie linie są dopisane.

<pre>
# /etc/fstab: static file system information.
#
# Use 'blkid' to print the universally unique identifier for a
# device; this may be used with UUID= as a more robust way to name devices
# that works even if disks are added and removed. See fstab(5).
#
# <file system> <mount point>   <type>  <options>       <dump>  <pass>
# / was on /dev/sda1 during installation
UUID=b92445fc-d7ec-4a84-9296-ab8cbcd2d7ce /               ext4    errors=remount-ro 0       1
# swap was on /dev/sda5 during installation
UUID=3791c143-9fff-4941-ae97-5d94ff2986c8 none            swap    sw              0       0
/dev/sdb1	/media/d1	auto	defaults	0	0
/dev/sdb2	/media/d2	auto	defaults	0	0
</pre>

Składnia wygląda następująco:

<code><file system> <mount point> <type> <options> <dump> <pass></code>

{| class="wikitable"
|-
| <file system> || Urządzenie do zamontowania, np. /sda1 albo można użyć UUID
|-
| <mount point> || Punkt montowania, czyli miejsce w którym będzie widoczna zawartość zamontowanego urządzenia. Np. /media/windows
|-
| <type> || Typ systemu plików. Najwygodniej użyć opcji <code>auto</code>. Dla fat <code>vfat</code>, dla ntfs <code>ntfs</code> albo <code>ntfs-3g</code>, dla cd/dvd <code>udf</code> <code>iso9660</code>. Inne nie wymagające wyjaśnień <code>ext4</code> <code>ext3</code> <code>ext2</code> <code>jfs</code> <code>reiserfs</code> <code>swap</code>
|-
| <options> || Opcje z jakimi ma być montowana partycja. Najwygodniej użyć opcji <code>defaults</code>, która jest równoznaczna z rw, suid, dev, exec, auto, nouser, async. Inne opcje: 

<code>auto</code> automatyczne montowanie przy starcie oraz po komendzie mount -a

<code>noauto</code> urządzenie nie jest automatycznie montowane przy starcie oraz po komendzie mount -a

<code>user</code> urządzenie może być montowane przez użytkownika

<code>nouser</code> montować urządzenie może tylko root

<code>rw</code> odczyt i zapis na partycji

<code>ro</code> tylko odczyt na partycji

<code>umask=xxxx</code> maska uprawnień nowotworzonych plików

<code>loop</code> montowany nie jest plik blokowy, a obraz dysku/partycji (*.iso, *.mdf) 
|-
| <dump> || Włączenie/wyłączenie archiwizacji partycji przez program dump
|-
| <pass> || Kolejność sprawdzania partycji przez program fsck
|}

==Ćwiczenia==

#Sprawdź partycję /dev/sda1
#Podziel dysk /dev/sdb na 5 równych partycji
#Usuń dwie partycje.
#Rozszerz rozmiar 3 partycji. 
#Sformatuj partycje w 3 różnych systemach plików.
#Zamontuj wszystkie partycje z dysku /dev/sdb w lokalizacjach /media/d1, /media/d2, /media/d3.
#Odmontuj jedną z partycji.
#Sprawdź partycję poleceniem fsck.
#Edytuj odpowiedni plik, aby partycje na /dev/sdb automatycznie były montowane przy starcie systemu.
#Jedna z partycji przy automatycznym montowaniu, ma być montowana do zapisu i odczytu oraz tylko przez roota. Ponadto włącz jej archiwizację dla programu dump.

[[Category:Linux]]